ARMAN ÖZDEMİR

VAAD EDİLMİŞ TOPRAKLARIN İŞGAL ALTINDAKİ STADYUMLARI

11 Temmuz tarihli Guardianda Filistin Milli Takım teknik direktörü Nureddin Ali “Düşünün Gareth Southgate’in oyuncularının yarısı başka şehirde ve gelemiyorlar yada Liverpool ile Manchester arasında kontrol noktaları var ve bazıları geri döndürülüyor. İşte Filistinde teknik direktörlük yapınca durum bu” diyordu. Ne acıdır ki söz konusu röportajla karışık haberde adı geçen Ayman Alkurd, Shadi Sbakhe ve Wajeh Moshtahe gibi 2009 stat bombardımanında hayatını kaybeden futbolculara, Inside The World Football’un 11 Nisan 2022 tarihli haberinde yer alan Al-Khadr Club forması giyen Mohammad Ali Ahmad AlGhneim’ın (19) vurularak öldürülmesi eklenince durum kanlı coğrafyada “güzel oyunun” zorluğunu suratına vuruyordu insanlığın.

Batı Asya’nın en sorunlu bölgesinde futbol konuşmak gereksiz görülebilir. Ancak İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinden hatta anayasaların en kazuistiğinden en basitine kadar çalışma ve dinlenmenin yanısıra – temel mantığın iş gücünün yeniden üretimi olduğunu düşünürsek - birçok hak doğrudan yahut dolaylı olarak sporla ilgili olarak değerlendirilebilir. Ayrıca konu doğrudan işgal edilmiş topraklarda yer alan tesisler açısından mülkiyet hakkı, teşebbüs hürriyeti giriş ve çıkışın sınırlanmış olması sebebiyle seyahat hakkı ve bunun kısıtlamalarıyla da ilişkili olarak değerlendirilmelidir.

Peki İsrail işgali sadece topla, füzeyle demir kubbesiyle uçağıyla mı var? İşgal aynı zamanda futbolda da sürüyor. Filistinlilere kendi topraklarında yasak olan futbol zorla yerleştirilmiş İsraillilerin yerleşim yerlerindeki kulüpler bazında şu şekilde;

1. Maccabi Ariel indoor (futsal) club (Moadon Kaduregel Ulamot Maccabi Ariel) Batı Şeria’ya 20 km uzaklıktaki Salfit’de üst ligi oynamakta yetişkin erkekler ise Ariel’de sahaya çıkmaktadır.

2. Ariel municipal football club (Moadon Kaduregel Ironi Ariel) Ariel’de C ligi sahaya çıkmaktadır.

3. Beitar Giv’at Zeev Shabi yetişkin erkek takımı Ramallah yakınlarında ki Giv’at Zeev’de sahaya çıkmaktadır.

4. Beitar Ma’aleh Adomim Kudüs dışındaki Ma’aleh Adumim Lig B’de sahaya çıkmaktadır.

5. Hapo’el Oranit İsrail Rosh Haayin şehrinden Yeşil Hat’da yer alan Oranit’de maçlarını oynamaktadır.

6. Hapo’el Jordan Valley İsrail içerisinde Einat’da çalışmalarını yapan takım Batı Şeria’da ki yerleşim yerlerinden olan Tomer’de maçlarını oynamaktadır.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 22 Mart 1979 tarih ve 446(1979) sayılı kararının daha girişinde, Kudüs de dahil olmak üzere, 1967’den beri İsrail tarafından işgal edilen bölgelerde İsrail işgalinin hukuki olarak geçersiz olduğu ve Ortadoğu’da sürekli barışın önünde engel teşkil ettiğini belirtmiştir.

HRW (İnsan Hakları İzleme Örgütü Raporu)

• Sahaların inşa edildiği yerler ya Filistinli sivillere ya da Filistin köylerine aittir. Özel izin taşıyan 26.000 civarı Filistinli işçi ve doğu Kudüs mukimleri hariç 2.5 milyon Filistinlinin “çalınan” topraklara yani yerleşim yerlerine girişi yasak durumdadır.
• HRW ayrıca Uluslarası Futbol Örgütü IFA’nın işgali destekleyen yapılarla iş ilişkisine girdiğini belirlemiştir. Yerleşim yerlerinde ki futbol kulüplerinin yerleşimcilere part-time istihdam ve rekrasyonel hizmetler sağlayarak işgali kalıcılaştırdığını belirtilmiştir.

HRW bunlara ek olarak Filistinlilerin oyuncu olarak katılmaları zaten mümkün olmamakla birlikte Batı Şerialı Filistinlilerin izleyici olarak dahi maçlara giremediğini, işgal altında bulunan yerleşim yerlerindeki futbol kulüplerinin belediyeler ve bölge konseyleri tarafından finanse edildiğini belirlemiştir.

Yerleşim yerindeki kulüpler asıl olarak alt-yapı işlevini yerine getirmekte üst liglere futbolcu yetiştirmektedir. Ancak bu kulüplerin bilet, yayın gelirleri ve ticari ürün satışları gibi ticari satışlarından IFA ve FIFA da pay almaktadır.

İşte sevgili okuyucular bütün mesele burada yatmaktadır. Rusya Ukrayna’yı işgal ettiği zaman Rus takımlarını her türlü uluslararası müsabakadan yasaklayan FIFA, para uğruna yaşanan drama göz yummaktadır. İşgal hiçbir zaman sadece konvansiyonel, biyolojik, nükleer silahlarla yahut kullanımı yasak fosfor bombalarıyla muzaffer olmaz. İşgal kültürel boyutlarıyla bir ülkeye yerleşir. Bunun en kolay araçlarından bir tanesi de dünya gayri safi milli hasılasının % 3’ünden fazlasına denk gelen futbolu kullanmaktır. Kendilerine ait olmayan bir toprak parçasına kendi vatandaşlarını silah zoruyla yerleştiren ve siyasal bilim literatürüne IŞID ile birlikte terör devleti kavramını kazandıran İsrail, işgal ettiği ülke topraklarında ligler kurmakta takımlar oynatmakta ve futbolun uluslararası üst kuruluşları buna seyirci kalmaktadır. İşgal ne İsrailin kuruluşuyla ne de sıkılan ilk kurşunla başlamıştır. İşgal kültürel olarak başlamış ve İsrail Filistin topraklarında top koşturma hoyratlığına erişince zirve yapmıştır.

SONUÇ

Ukrayna savaşının başlamasıyla FIFA Konseyi acil ilk önlemlerini IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi) önerileri doğrultusunda açıkladığını belirtmiştir.

Buna göre;

1. Rusya topraklarında hiçbir uluslararası maç oynanmayacak, Rusya’nın ev sahibi olduğu maçlar tarafsız bölgelerde seyircisiz oynanacaktır.
2. Rusya’yı temsil eden üye federasyon karşılaşmalara Rusya olarak değil Rusya Futbol Birliği sıfatıyla katılacaktır.
3. Rusya Futbol Birliği takımlarının katıldıkları maçlarda Rusya bayrağı veya ulusal marşı kullanılmayacaktır.

UEFA da Rus kulüplerinin Avrupa’da tertip edilecek organizasyonlardan yasaklamıştır.

Katar’da gerçekleştirilen Dünya Kupası öncesi Rusya’nın FIFA kararının yürütülmesinin durdurulması amacıyla CAS nezdinde yaptığı başvuru da reddedilmiştir. Batı bu denli iki yüzlüdür.

Her türlü cevabında Filistin sorununun politikliğinden dem vuran FIFA’nın daha savaş başlar başlamaz Rusya ile ilgili olarak aldığı kararlar aslında Batı’nın Batı Asya’ya bakışında bir turnusol kağıdı işlevi görmektedir. Kendi meşruluğu sorgulanması gereken ve sürekli rüşvet ve yolsuzluk iddialarıyla gündemde bulunan bu yapının bir parçası olmanın fayda-maliyet analizi ciddi bir şekilde yapılmalı bölgesel seçenekler değerlendirilmelidir. Gerekirse bölge ülkeleri olarak yeni oluşumlara ve yapılara yönelmeliyiz Türkiye buna öncülük edebilecek futbol birikim ve kültürüne sahiptir.