MURAT TÜZEL

OTELLERDE GERİ DÖNÜŞÜM

Sürdürülebilir Turizme Doğru Önemli Bir Adım

Özellikle sanayi devriminden sonraki süreçte kurulan fabrikalar ve ağır sanayi tesisleri doğal hayata ve gezegene çok ciddi zararlar vermeye başlamıştır. Hayatımızı büyük ölçüde kolaylaştıran sanayi devrimi ve buna bağlı olarak gelişen teknoloji diğer taraftan çevreye verdiği zararlarla ömrümüzü de kısaltıyor olabilir.

’Bacasız sanayimiz turizmin de çevre üzerinde önemli bir etkisi vardır ve konaklama sektörü de buna dahildir. Oteller, enerji ve su tüketiminden atık üretimine kadar önemli miktarda çevresel etkiden sorumludur. Ancak sürdürülebilir turizm bilincinin artmasıyla birlikte oteller geri dönüşüm de dahil olmak üzere çevre dostu uygulamaları benimsemeye başlamıştır.

Otellerde geri dönüşüm, atıkları azaltmaya, doğal kaynakları korumaya ve otel operasyonlarının çevresel etkisini en aza indirmeye yardımcı olduğu için sürdürülebilir turizme yönelik önemli bir adımdır.

Günümüzde gezegenimizin günden güne zarar görmesi, ozon tabakasının delinmesi, iklim değişikliği ve küresel ısınma gibi faktörler bilinçli tüketicilerin de satın alma davranışlarını bu yönde etkilemiştir. Artık tüketiciler her konuda olduğu gibi konaklama ihtiyaçlarında da çevreye en az zarar verecekleri seçenekleri tercih ediyorlar. Bu yüzden otellerin geri dönüşüme önem vermeleri maddi tasarrufun yanı sıra işletmenin imajı açısından da son derece önemlidir.

Her ne kadar bacasız sanayi olarak nitelendirsek de turizm sektörü dikkat edilmediğinde belki de en az o bacalı fabrikalar kadar çevreye zarar verebiliyor. Gerek otellerin sebep olduğu atıklar gerekse turizm faaliyetlerindeki ulaşım hizmetlerinin sebep olduğu karbon ayak izi göz önüne alındığında turizm sektörü de çevre konusunda pek masum değil. Turizm sektörü hem otellerden çıkan atıkların yol açtığı olumsuzluklar, hem de ulaşım esnasında ortaya çıkan karbon ayak izi sebebiyle gezegenimize zarar vermektedir. Karbon ayak izi, birim olarak karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür. Doğrudan ayak izi ve dolaylı ayak izi olmak üzere iki ana parçadan oluşur.

Otellerden çıkan atıklar yaş (organik) ve kuru atık olarak ikiye ayrılabilir. Yaş atık dediğimiz atık türü ağırlıklı olarak yiyecek artıklarından oluşur. Bu yüzden yemek israfını da önlemek oteller ve çevre için son derece önemlidir. Kuru atık örneği olarak da kağıt ve tekstil ürünlerini sayabiliriz.

Bu atıkların ilgili birim tarafından dikkatli bir şekilde ayrılması gerekiyor. Bunun için de farklı renkteki çöp kovaları kullanılmalıdır.

https://www.turizmgunlugu.com/ sitesinin haberine göre Opsis Kompost Teknoloji Sistemleri isimli şirket geliştirdiği sistemle organik atıkları 24 saat içinde bir gübre çeşidi olan komposta dönüştürüyor. Opsis Kompost Teknoloji Sistemleri’ne yüklenen organik atıkların enzim ve reaktör sistem ile fermantasyonu sağlanıyor. Atıkların fermante olması ve organik kompots halini alması en fazla 24 saat gibi bir sürede gerçekleşiyor. Elde edilen kompost da tüm peyzaj alanlarının, tarım alanları ve organik gübrenin kullanıldığı alanlarda kullanılabiliyor. (https://www.turizmgunlugu.com/2019/05/15/otellerden-cikan-atiklar -icin-yeni-bir-sistem/)

Bir araştırmaya göre ortalama bir otel misafiri günde bir kilogram atığa sebep olmaktadır. Tabii bu atıkların hepsi organik atık olmuyor. Otel mutfaklarından ya da diğer departmanlardan başta kızartma yağı ve pil olmak üzere son derece tehlikeli, geri dönüşümü zor olan atıklar da çıkmaktadır.

İşte otellerden çıkabilecek tehlikeli atık türleri:

● Kızartma yağı

● Madeni yağ

● Boya ve çözücü artıkları

● Alevlenebilir malzeme (gaz, petrol vb.)

● Gübre ve kimyasallar

● Temizleme kimyasalları

● Mürekkepli yazıcı kartuşları

● Pil

● Temizleme kimyasalları ve kuru temizlemede kullanılan çözücüler

 ● Fluoresan aydınlatmalar, Ampüller

Otellerden ve diğer konaklama tesislerinde tekrar kullanılabilecek ve geri dönüştürebilecek bazı ürünler:

Kağıt: Özellikle önbüro, rezervasyon ve muhasebe gibi departmanlarda çokça kullanılan kağıtların diğer yüzleri de iç yazışmalarda kullanılabilir ve böylece ciddi bir tasarruf sağlanır. Sabun: Hilton gibi bazı otellerde yapılan bir uygulamaya göre odalarda kullanılmış sabunlar temizlik görevlileri tarafından toplanarak geri dönüşüme gönderiliyor. Geri dönüşüm tesisine gelen sabunlar, öncelikle ayırma ekipmanlarında detaylı bir ayrıştırma işleminden geçiyor. Daha sonra makinelerde kırılıp sterilize edilen sabunlar kalıplara aktarılıp ve kesilerek yeniden kullanıma sunuluyor. Böylece çevreye zarar minimuma indirildiği gibi ciddi bir tasarruf da sağlanıyor.

Plastik: Otellerdeki çöplerin doğru bir şekilde ayrışması ve otel personelinin bu konuda eğitimli olması otelin çevreye verdiği zararı minimuma indirebilmek için son derece önemlidir. Plastik, organik atık, kağıt ve pil gibi atıkların türlerine göre ayrılmalı ve geri dönüşüm tesislerine gönderilmelidir. Ayrıca bazı belediyeler ayrılmış çöpleri toplamaktadır.

Tekstil Ürünleri: Kullanılmış fakat tamamen yıpranmamış yatak, yorgan, havlu, çarşaf, battaniye gibi tekstil ürünlerinin atılmaması ve bu ürünlerin yeniden kullanıma sunulması önem arz etmektedir.

OTELLER İÇİN BAZI ÇEVRECİ TEDBİRLER

● Az akan tuvalet ve rezervuar, banyo duş başlıkları ve lavabo muslukları tercih edilmeli.

● Lobi ve koridorlarda enerji tasarruflu floresan lambalar, sık kullanılmayan alanlarda sensörler veya zamanlayıcılar tercih edilmelidir.

● Mümkünse su harcamayan yeni teknoloji pisuvarlar tercih edilmeli.

● Koyulabilecek bütün alanlara geri dönüşüm çöp kutuları koyulmalı.

● Tekrar dönüştürülmüş kağıt ürünler kullanılmalı.

● Çamaşır makinaları ve diğer ekipmanları su ve enerjiyi koruyan çevreci modelleri ile değiştirmeli.

● Misafirlere kumaş peçete, cam fincan ya da seramik tabaklar gibi tekrar kullanılabilen ürünlerle yiyecek-içecek servisi yapılmalı.

● Artık yemekler kar amacı gütmeyen bir kuruluşa bağışlanabilir.

● Her müşteri için kullanılan kağıt sayısını minimuma indirip, kullanılan kağıtların boyutları küçültülmeli.

● Elektik ve su kullanımı kaydedilip ve geçmiş kayıtlarla kıyaslanmalı. Sorunlar oluşup da faturalarda değişiklik gözlenirse fazla elektrik tüketen gerekli ekipmanlar değiştirmeli.

● Bina yapılırken doğru izolasyon malzemesi seçilip enerji kaybının önüne geçilmeli.

● Bina yapılırken su ve enerji tüketimi açısından çevreci olmasına dikkat edilmeli. Otellerde geri dönüşümün faydalarından bazıları şunlardır:

Atık azaltma: Geri dönüşüm, otellerin ürettiği atık hacmini önemli ölçüde azaltabilen atıkların düzenli depolama alanlarından uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Oteller kağıt, karton, cam, plastik ve diğer malzemeleri geri dönüştürerek çöplüklere gönderilen atık miktarını azaltabilir ve böylece çevresel etkilerini azaltabilir.

Doğal kaynakların korunması: Geri dönüşüm, ham madde ihtiyacını azaltarak doğal kaynakların korunmasına yardımcı olur. Örneğin, kağıdın geri dönüştürülmesi ağaçları kurtarabilir ve alüminyumun geri dönüştürülmesi enerji tasarrufu sağlayabilir ve sera gazı emisyonlarını azaltabilir.

Maliyet tasarrufu: Geri dönüşüm, atık bertaraf maliyetlerini azaltarak ve işlenmemiş malzemelere olan ihtiyacı azaltarak otellerin tasarruf etmesine yardımcı olabilir. Birçok geri dönüşüm programı, katılan oteller için bir geri dönüşüm programı uygulama maliyetini karşılamaya yardımcı olabilecek teşvikler veya indirimler sunar.

Pozitif marka imajı: Geri dönüşüm, otellerin sürdürülebilir turizme bağlılıklarını göstermelerinin görünür ve somut bir yoludur. Oteller, bir geri dönüşüm programı uygulayarak çevreye duyarlı işletmeler olarak itibarlarını artırabilir ve bu da çevreye duyarlı misafirleri çekebilir.

Geri dönüşüm konusunda otellerin üstüne düşen görevler:

Devletin belirlediği standartlara uymak:

Bağlı bulundukları yerel yönetimlerin ya da bakanlığın belirlediği yönetmelikleri takip etmek ve bunlara uymak.

Atık denetimi gerçekleştirmek:

Bir atık denetimi, otellerin üretilen atık türlerini ve miktarlarını belirlemesine ve hangi malzemelerin geri dönüştürülebileceğini belirlemesine yardımcı olabilir.

Bir geri dönüşüm programı oluşturmak:

Atık denetimi tamamlandıktan sonra oteller, geri dönüştürülebilir malzemelerin toplanmasını, depolanmasını ve bertaraf edilmesini içeren bir geri dönüşüm programı oluşturabilir.

Personeli ve konukları eğitmek:

Personel ve konukların eğitimi, bir geri dönüşüm programının başarısı için çok önemlidir. Oteller, personele uygun geri dönüşüm prosedürleri konusunda eğitim verebilir ve konukları geri dönüşümün önemi ve nasıl katılım gösterecekleri konusunda eğitebilir.

Programı izleme ve değerlendirme:

Geri dönüşüm programının düzenli olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi, kayıt altına alınması otellerin iyileştirilmesi gereken alanları belirlemesine ve programın hedeflerine ulaşmasını sağlamasına yardımcı olabilir.

Çevre dostu otel konsepti içerisinde dünyada pek çok farklı uygulama bulunmakta, bunlardan biri de eko etiket sistemi olup, 100'den fazla eko etiket sistemi vardır. En popüler olanları Green Globe ve ISO 14001 sertifikalarıdır. Ayrıca LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) ve BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) gibi sertifikalar da uluslararası markalar olarak bilinmektedir.

Green Globe, Dünya Turizm Örgütü ve UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Programı) tarafından desteklenen bir turizm endüstrisi sertifikasıdır. Yeşil Küre, Seyahat ve Turizm: Çevresel Olarak Sürdürülebilir Kalkınmaya Doğru projesinin bir parçası olarak 1995 yılında Gündem 21 kapsamında geliştirilmiştir.

Bu etiketler küresel, bölgesel veya ülkeye özgü olabilir. Tercihe bağlı ya da zorunlu da olabilir.

Tercihe bağlı olan eko-etiketler maliyetli planlardır ama aynı zamanda otel imajına katacağı artı ile pazarlama gücü de sunar.

Ülkemizde Eylül 2008'den itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın uygulaması (www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr) ve enerji politikasını belirleyen Türkiye Otelciler Birliği'ne göre çevre dostu konaklama işletmelerine "yeşil yıldız" vermektedir. Sürdürülebilir turizm uygulama ve uygulamalarını desteklemek, katı atık arıtma standartlarını karşılayan konaklama tesislerine "beyaz yıldız" vermek, teşvik edici somut adımlar ve uygulamalar olarak dikkat çekiyor.

Otellerle ilgili bazı çevreci sertifika programları:

Greening Hotels: Yeşillenen Oteller (Greening Hotels) Projesi, sektörün sürdürülebilir çevre konusunda farkındalığını ve konaklama işletmelerinin çevreye karşı olan duyarlılığını artırmayı hedefliyor. TUROB, Sürdürülebilirlik Akademisi ve Bureau Veritas işbirliği sonucunda doğan bir projedir.

ISO 14001: Zorunlu olmayan bu sertifika toprağa, suya ve havaya verilen zararın minimuma indirilmesini amaçlayan bir standartları kapsar.

Sürdürülebilir Turizm

Sürdürülebilir turizm sertifikası: Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) tarafından “mevcut ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri tam olarak hesaba katan; ziyaretçilerin, endüstrinin, çevrenin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını karşılayan turizm” olarak tanımlanıyor.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), sürdürülebilir turizm ilkelerini 12 başlık olarak veriyor.

● Ekonomik süreklilik

● Yerel kalkınma

● İstihdam kalitesi

● Sosyal katılım ve cinsiyet eşitliği

● Yerel kontrol

● Toplumsal refah

● Çevresel etki

● Kültürel zenginlik

● Fiziki bütünlük

● Biyolojik çeşitlilik

 ● Kaynakların verimli kullanımı

Sıfır Atık Projesi: Geri dönüşüm için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2017’de israfı azaltmayı, kaynakların daha verimli kullanılmasını teşvik eden “Sıfır Atık” projesini başlatmıştır. Bu proje oteller dahil birçok iş kolunu kapsamaktadır.

Görseller sıfıratik.gov.tr sitesinden alınmıştır.

Çevreci Oteller: Çevreci oteller, gezegeni ve çevreyi korumak amacıyla otel işletmelerinin yönetim programlarında suyu ve enerjiyi depolayan, geri dönüştüren, CO2 emisyonlarını düşüren, katı atıkları azaltan, ekonomik ve çevreci çözümler geliştiren otellerdir.

Odalarında misafirler dışardayken klima, televizyon gibi elektrikli cihazların çalışmasını engelleyecek enerji koruyucular bulunmalıdır. iki kademeli sifonlar, sensörlü, fotoselli muslukların kullanılması, ısı yalıtımına önem verilmesi, sıcak su ihtiyacını güneş enerjisi ile sağlanması ilk akla gelen öncelikli önem arz eden konulardır

SONUÇ

Otellerde geri dönüşüm, sürdürülebilir turizm için önemli bir adımdır. Oteller, atıkları azaltarak, doğal kaynakları koruyarak ve çevresel etkiyi en aza indirerek çevreye duyarlı işletmeler olarak itibarlarını artırabilir ve çevreye duyarlı misafirleri çekebilir.

Otellerde başarılı bir geri dönüşüm programı uygulamak, dikkatli bir planlama, eğitim ve izleme gerektirir. Ancak oteller, çevre ve bir bütün olarak toplum için geri dönüşümün faydaları, onu değerli bir yatırım haline getiriyor. Sonuç olarak, sürdürülebilir bir atık yönetiminin, gelişmiş şirket imajı, atığın taşınmasının azaltılmasından kaynaklanan karbon emisyonlarında azalma, tedarikçilerden daha az sipariş talebi nedeniyle maliyetlerin azaltılması, paydaşlarla daha gelişmiş ilişkiler, risk ve sorumlulukların azaltılması ve sağlık ve güvenlik yararları gibi kazançlar da sağlayabileceği unutulmamalı ve üniversiteler ilgili tüm bakanlıklar, STK’lar ve diğer tüm paydaşları kapsayan çalışma grupları oluşturularak ülkemiz turizmine ve doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunmalıdır. Unutmamalıyız ki temiz ve yaşanabilir bir çevre olmadan turizm de olmaz.