GÖKTAN AY

11. Kalkınma Planı kültür-sanat alanı maddeleri, uygulanabilir mi?

TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLIĞI STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI, TEMMUZ2019, ON BİRİNCİ KALKINMA PLANI (2019-2023)

Bu yazımızda, 11. Kalkınma Planı kültür-sanat alanı bazı maddelere ve görüşlerimize yer vereceğiz. Ancak, metin boyunca, Türkçe imla kuralları ve noktalama işaretlerinde sıkıntı devam etmektedir. Aynı/benzer içerikli cümlelerle, gereksiz bir şekilde madde çoğaltılmasına gidilmiştir. Maddelerde belirtilen konularda “nasılın” cevabı veya açıklaması”hiç yoktur.

2.3.9. Kültür ve Sanat

a. Amaç

630.1. Üniversitelerde Ulusal Restorasyon Mükemmeliyet Merkezi kurulacaktır.

AY: “İlgili üniversitelerde” denilmeliydi. İlgili Fakültenin olmadığı bir üniversitede sadece merkez kurmak işlevsel olmaz. Restorasyon; “eski bir yapıda bozulmuş, yıkılmış olan yerleri, bölümleri aslını bozmayacak bir biçimde onarma.”, Konservasyon ise; “resim, heykel gibi sanat eserlerinin nesiller boyu özelliklerini kaybetmeyecek şekilde korunması işi” dir. Kısaca bu iki kavram bir arada olmalıydı...Ayrıca, “mükemmelliyet” vurgusuna ne gerek var? Bu vurgu olmazsa, merkez gerekli çalışmayı “iyi” yapmayacak mıdır? “Ulusal Restorasyon ve  Konservasyon Merkezi” doğru isimdir.

630.7. Kültürümüzün temel unsurları, tarihimizin önemli şahsiyetleri, olayları, masal kahramanları ve kültürel zenginlik unsurlarımız tiyatro, sinema, belgesel, dizi ve çizgi filmlerle anlatılacaktır.

AY: Katılıyoruz. Ancak, çok netameli (gizli bir tehlikesi olduğu sanılan, tekin olmayan) bir konudur. Çok tecrübeli, formasyon eğitimi almış, eğitimci alanı yüksek, sosyal ve yazma yönü kuvvetli kişilere ihtiyaç vardır.

631. Kültürel altyapı unsurlarının daha verimli ve etkili kullanılabilmesi için mimarisi, işletme ve yönetim modeli işlevsel hale getirilecek; farklı etkinliklere imkân veren esnek mekânsal tasarımlar geliştirilecektir.

AY: Katılıyoruz. Ancak, bu konuda yetişmiş insan gücü çok önemlidir. Sanat yönetimi, sanat tasarımı alanında yetişmiş, Yönetim-Endüstri Mühendisleri yetiştirmek gereklidir. 641 ve 641.1 maddeleri aynı paraleldedir.

632. Kentsel tasarımların, imar planlarının, toplu konutlar ve kamu binalarının peyzaja, şehrin dokusuna, estetiğine ve kimliğine katkı sağlamasına özen gösterilecek ve kentsel dönüşüm uygulamalarının kültürel kimliğe ve yapıya uygunluğu gözetilecektir.

AY: Bu konuda çok geç kalınmıştır. Şehirlerin estetik dokusu, alanların peyzajı, bizzat TOKİ tarafından ve takip eden “yeşile karşı” mütahit firmalarınca yok edilmiştir. Bundan sonra nasıl bir kimlik ve ne şekilde yapılacaktır, merak içindeyiz.

633.1. Kültür ve sanatın bir yaşam alışkanlığı olarak gelişmesi için erken yaşlardan itibaren kültür ve sanat eğitimi verilecektir.

AY: Hep beylik cümleler...Nasıl olacak? Yıllardır elinizi tutan mı vardı? Ne engel oldu size? v.b. gibi sorular çok fazladır.17 yıl önce de bunlar söylenmişti, bir adım yol alınamadı?

633.4. Kültür ve sanat hizmetlerinin sunumunda mahalli idareler, özel sektör ve sivil toplumun rolü güçlendirilecektir.

AY: Bu konuda sorun çoktur. Hala,bir  “kültür merkezi prototipi” çıkarılmamış olup, her Belediye kendine göre merkez inşa etmektedir. Bir salonda; nikah, konser, sempozyum yapılmakta, buna Türk işi “çok yönlü salon” denilmektedir!.. Her Belediye; kültür/sanatı farklı algılamakta, ortak bir anlayışta birleşilememektedir. Merkezlerde; ismi olmayan, çoğunlukla siyasi kişilere etkinlik verilmekte, bu da diğer kesimlerin merkezlere uğramamasına sebep olmaktadır. Bu uygulama, toplumsal bir kayıptır…Vergilerle yapılan merkez/salonlarda, her tür etkinliğe hizmet verilebilmelidir. Tabii ki, bu maddenin işlemesi isteniyorsa!..

635. Türkçe’nin doğru ve yetkin bir şekilde kullanılması için örgün eğitim başta olmak üzere, her türlü medya, yasal düzenleme gibi araçlar etkin bir şekilde kullanılacaktır.

AY: En başarısız olunan ve başarısız olunacak maddedir. Çünkü, kimse işin ciddiyetinde değil, gezmesinde, konuşmasında, dile getirilmesinde, oy kazanılmasındadır. Üniversite sisteminde dahi, yabancı dil “barajdır” ve sonra bilim/sanat çalışmaları gelmektedir. Kızıyorlar bu kelimeye ama, “müstemleke memleketi” gibiyiz. AVM’ler, rezidanslar, salonlar, iş yerleri v.b. Türkçe isim bulmak çok zordur.

635.3. Her türlü basın, yayın ve medya ortamında Türkçe’nin güzel kullanılması özendirilecek, mesajını dille ileten tüm sanat eserlerinde kelime zenginliği teşvik edilecektir.

AY: Türk Dili ve Kültürü, önce, Türk insanına öğretilmelidir. Tezler, kitaplar, makaleler; Türkçe yanlışları, Noktalama işaretleri eksikleri, anlamsız ve devrik cümleler ile  doludur

635.4. Türk kültür ve medeniyetine dair referans niteliğindeki metinler belirli bir program dâhilinde akademik niteliği haiz üniversiteler, yayınevleri ve ilgili kamu kurumlarınca yayınlanacaktır.

AY: Ne demek “akademik niteliğe haiz üniversiteler?” Üniversiteler, akademik eğitim veren  ve yayın yapan nitelikli kurumlardır. Ya da, eksikleri varsa, en kısa zamanda  tamamlamak zorundadır. Daha, aynı alanda eğitim veren Fakülte/Yüksekokul/Konservatuarlar’da yapılan; Bitirme Ödevi/Tezi-Y.L.,Dr.,Sy. tezlerinden birbirlerini “haberdar eden sistem” kurulamamışken, bu maddenin, 206 üniversite ile hayata geçmesi mümkün değildir.

639.2. Ülkemizi önemli bir film çekim merkezi haline getirmek üzere ülkemizde çekimi yapılacak yabancı yapımlar desteklenecektir.

AY: Bunun için dev platolar gerekli. Bildiğimiz kadarıyla; Beykoz/Riva’da, Hollywood Antalya’da kuruldu. Midwood İstanbul Film Stüdyo Kompleksi'nin temeli (Ekim 2016) atılmıştı. Long Road Production film şirketi, Büyükçekmece, Toskana Vadisi'nde platoyu hayata geçirecekti. Bütün bunların yabancı yatırımları çekip çekmediğini bilmiyoruz. Ancak, bunun; reklam ve  tanıtım gücüne bağlı olduğunu da biliyoruz.

*Dr.Öğr.Üyesi, İTÜ Türk Musıkisi Devlet Konservatuarı, İstanbul Türk Müziği Konseyi (MÜZDAK) Başkanı