Bilgisiz bilgelik taslama!
Araştır, oku, incele, tarihe bak göreceksin. Öyle çok eskilere gitmene de gerek yok. Mondros ve Sevr anlaşmalarının maddelerine bak yeter. Emperyalizmin bizi, seni ne duruma soktuğunu gör. O gün, o koşullarda var olabilir miydik? Var olsaydık bile kendimizi bilebilir miydik? Bugün sen, ben, kimin sayesinde kendimizi biliyoruz? Kimin sayesinde ne kadar varız anlayacaksın!
Cumhuriyet öncesi saraydan veya ortaklarından değildiysen:
Sen aslında kuldun. Ancak padişahın sevgili kulu mu? yoksa ikinci, üçüncü sınıf kulu mu? O da ayrı bir konu. Onu bile bilme hakkın yoktu.
Milletle ümmeti ayıramazdın. Vatan nedir? bilme şansın yoktu. Hangi millettensin? sorusunu sorsalar, verecek yanıtın yoktu.
Padişahın mülkünde kiracıydın. Diledikleri zaman senin sandığın toprağın elinden alınır, hukukunu savunacak ne kurumların ne de kişilerin vardı. Başvuracağın Kadı, kitabını kendi yazar, kararı oradan okur, sen de dinlerdin. Beğenmediğinde başvuracağın bir üst kurumun veya orunun (makamın) yoktu. Hoşuna gitmese de sineye çeker otururdun.
Birey değil, herhangi bir canlıydın. Sarayın kedisi kadar değerin yoktu. Özgür iraden yoktu. Padişahın iradesi en üstün ve sorgulanamaz iradeydi. Onun iradesine ters düşmen söz konusu bile olamazdı.
Bir ailenin marabası konumundaydın. Yurttaşlıktan haberin yoktu. En çok bir cemaatin müridi olabilirdin.
Haklarının bilincinde olamazdın. Seçemezdin, seçilemezdin.
Kadınsan, ikinci, üçüncü, belki de dördüncü eştin. Boşanma hakkın yoktu. Mahkemelerde tanıklığın erkeğin yarısı kadardı. Çarşafla gezmek zorundaydın. Gençsen sesin bile haramdı. Öyle şuh sesler çıkaramazdın. Cariye değilsen şarkı, türkü seslendiremez, sahnede oyun oynayamaz, dans bile yapamazdın.
Egemenlik sende değil, süresiz yönetenlerindeydi ve o yönetenler hiç değişmezdi. Ancak ölümle değişim yaşama durumu söz konusuydu. Ailede sırası gelen kimileri deli bile olabilirdi. Fark etmez o senin efendindi. Aleyhte tek söz söyleme hakkın yoktu. Söylediğinde ipi boğazına dolarlardı.
Eğer bugün her türlü hakkın varsa: Bunları Cumhuriyete borçlusun, kıymetini bil. Kurucu değerleri önemse. İlkeleri benimse. Cumhuriyet olmasaydı, sen özgür bir birey olarak yoktun! Ülken, Afganistan olmuştu. Kadının eve hapisti. Kız çocuklarının okuma hakkı yoktu. Sen de bilime değil, hurafeye inanan biri olur çıkardın. Otur cumhuriyeti kuranlara saygı duy! Nankörlük etme!
Bir şey yapacaksan daha demokratik, daha laik, daha çağdaş bir cumhuriyet nasıl kurarız? Var olan Cumhuriyetimizi daha ileri bir rejim nasıl yapabiliriz? diye kafa yor. Cumhuriyet düşmanlığından vazgeç.
Bu düşmanlık sana kaybettirir. Sana kaybettirmekle kalmaz, ulusuna da kaybettirir. Yeterince kaybetmedin mi? Uyan, artık yeter de!